Alternatief geldsysteem

De laatste tijd hoor ik weer meer over locale valuta. 25 jaar geleden ben ik dat ook al eens tegengekomen. Is dit een serieuze ontwikkeling? Een ontwikkeling die in tijden van economische crisis meer aandacht krijgt? Of is het toeval? Ik zal eerlijk zijn, ik ben er heel sceptisch over. Desalniettemin is het een interessant fenomeen om eens nader te onderzoeken en vooral om te kijken of het ons kan helpen bij het oplossen van financieringsproblemen. Hierbij mijn eerste gedachten, wordt vervolgd.

Wat is het?

Het bestond in ieder geval al in de jaren 80 onder de titel LETS, Local Exchange trading Systems. In het kort komt het er op neer dat we elkaar diensten of producten leveren en de waarde hiervan administreren. Die waarde drukken we uit in een eigen eenheid. Voorbeeld ik repareer de auto van iemand om de hoek en we komen overeen dat dit een waarde heeft van 50. Dat wordt bijgeschreven op mijn tegoed en bij de ander afgeschreven. Met mijn tegoed kan ik weer andere diensten of producten afnemen, een zelfgebreide trui, een cursus Spaans etc. De locale eenheid heeft een eigen naam en waarde, meestal gelijk aan de gangbare munt. Voorbeeld Noppes, één Noppe = één Euro. Dit soort systemen kennen geen rente en als je er teveel hebt of juist erg in het rood staat wordt je verzocht daar wat aan te doen (uitgeven of gaan verdienen).

We moeten het vooral zien als een aanvulling op het bestaande geldsysteem en niet als vervanging. Mijn indruk is dat dit soort systemen vooral kleinschalig gebruikt worden in de persoonlijke sfeer,  hobby’s, sociale contacten, etentje, tweedehands spullen verkopen etc. Doel is dan niet zozeer een nieuw geldsysteem als wel mensen bij elkaar brengen, elkaar kwaliteiten benutten, bouwen aan een gemeenschap etc. Daar is helemaal niets mis mee, het roept wel de vraag op of zo’n systeem kan helpen bij financieringsproblemen.

Kan ik oplossingen / maatregelen financieren vanuit een lokaal geldsysteem?

Als casus kies ik voor het beheer en onderhoud van een woonwijk, er is bij de gemeente te weinig geld voor beheer en onderhoud, we gaan dit dus anders organiseren. Uitgangspunt in deze wijk, een grote groep mensen met geen of weinig tijd (een baan kinderen etc.) en een kleine groep die veel tijd heeft (geen baan) en ook capaciteit (kennis, vaardigheden etc.). Hoe zou ik nu het beheer en onderhoud van de openbare ruimte aan kunnen pakken? Ik ga er van uit dat de groep met tijd graag in de wijk aan de slag wil als ze daar wat voor terug krijgt. De vraag is wat de wijkbewoners zonder tijd de wijkbewoners met tijd kunnen leveren in ruil voor het beheer en onderhoud? De meeste mensen zonder tijd leveren geen diensten waar de mensen met tijd wat aan hebben. Er zit een kapper, een bakker, een supermarkt, groenteboer, slager, printshop en snackbar. Maar die vertegenwoordigen slechts een fractie (<1%) van de wijkbewoners, de rest werkt elders of levert diensten waar mensen met tijd niets aan hebben (bijvoorbeeld een adviseur milieu en ruimtelijke ordening). Stel dat de groep met tijd credits krijgt die ze bij deze middenstanders kunnen besteden, wat moet de middenstand er dan mee? Ze kunnen er immers geen voorraad mee aanvullen. Dan kan je van alles gaan optuigen zodat de opgebouwde credits uitgegeven kunnen worden, ik geef één keer in de week bijles in geschiedenis, een ander organiseert een cursus boekhouden. Wellicht goed voor de sociale binding, maar financieel blijft het behelpen. Ik denk dat onze samenleving te complex en gefragmenteerd is (iedereen kan heel veel maar het heeft pas waarde in een complex proces) om dit op redelijk schaal te laten functioneren. Terug naar de vraag wat de mensen zonder tijd de mensen met tijd kunnen bieden in ruil voor beheer van de wijk. Tja, het is niet anders: geld. Dat is voor mensen met tijd aantrekkelijk (kunnen ze overal uitgeven) en mensen zonder tijd hebben het in ‘overvloed’.

 Conclusie en verder onderzoek

Mijn voorlopige conclusie is dat dit ons niet gaat helpen. Een alternatief geldsysteem voor hobby’s, buurtfeesten of  vriendschappen daar is echt niets mis mee. Op deze site leggen we de lat wat hoger en willen we kijken of het een bijdrage kan leveren aan een duurzame ontwikkeling. Ik denk dan aan: wijkbeheer; energievoorziening; onderwijs; bouw; aanleg en onderhoud groen etc. Ik hou me aanbevolen voor aanvullingen, verbetering, kritiek, voorbeelden etc.

Stijn van Liefland